آنچه در مورد واژه صبر در اندیشه امام سجاد علیه السلام تعبیر می شود، منظور همان واژه قرآنی (حِلم) است. حلم در لغت به معنای تسلط براعصاب و کنترل احساسات و خویشتن داری است و مراد از این نوشتار،پرداختن به جنبه خویشتن داری در سیره امام سجاد علیه السلام به عنوان نمونه است.

هر که در مصیبت صبر کند، تا آن را به تسلّی خوبی جواب گوید، خداوند برایش سیصد درجه نویسد، که میان هر درجه تا درجه دیگر مانند میان آسمان تا زمین است.

فرد با ایمان با ابزار خوش بینى و در پرتو روشن دلى، به نتیجه مطلوب تلاش هاى خود امیدوار است. در منطق فرد باایمان، جهان نسبت به تلاش هاى او بى طرف و بى تفاوت نیست، بلكه دستگاه آفرینش حامى افرادى است كه در راه حق و حقیقت و درستى و عدالت و خیرخواهى تلاش مى كنند.

انسان شکیبا و صبور از امنیّت باطن برخوردار است و زبان شکایت از حضرت حق در حضور خلق ندارد و اعضای او چون چشم و زبان و دست و پا از حرکات غیرعادی مصون است.

صبر بر خوشی و توا‌ن‌گری سخت‌تر است. زیرا آن مقرون به قدرت است و از حفظ الهی است که بر آنها قادر نباشی.

صابران در برخورد با مصائب شعارشان‏ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ‏ است، و اين شعار نه اين كه فقط بر زبان آنان جارى است، و نه اين كه معنايش را در ذهن خود خطور مى‏دهند، بلكه حقيقت اين شعار از افق تك تك سلول وجودشان در طلوع است، به اين معنا كه براى هستى از روى ايمان و صدق فقط يك مالك قائل‏اند و همه ملكيت‏هاى اعتبارى مانند مالكيت انسان را بر مال و ضياع و عقارش به اذن خدا جارى در حيات مى‏دانند و اينگونه مالكيت‏ها را فانى در مالكيت حق مى‏بينند، و نهايتاً چون خود را و زن فرزند و مال و امو